Behaaglijkheid

Toen ik vroeger nog webdesigner en marketeer was, werkte ik voor het bedrijf Parket Onderhoud Service. Aan het onjuiste spatiegebruik kon ik niet zoveel doen maar dat was dan ook zorgvuldig gekozen omdat dit bedrijf het vooral moest hebben van googelaars (mensen die googelen, geen illusionisten). Om diezelfde reden (het vangen van googelaars) werd ik destijds ingeschakeld om luchtbevochtigers aan de man te brengen.

Luchtbevochtigers doen niets anders dan de naam doet vermoeden: die bevochtigen lucht. Dat is namelijk goed voor je parketvloer. Bij droge lucht trekt je parket namelijk krom en scheef, springen de plinten van de muur en haal je je sokken open aan plotselinge kieren in je gerookt eiken visgraatparket. Dat is niet top.

Maar het is nogal moeilijk uit te leggen dat het bevochtigen van de lucht in je huis een aanzienlijke bijdrage levert aan het binnenklimaat. Kijk, een verwarming zet je aan en het wordt warm en dat is chill (ha). Maar het effect van een luchtbevochtiger merk je niet direct. Dat je een luchtbevochtiger moet kopen is dus evident, maar om mensen ervan te overtuigen is bijna net zo moeilijk als mensen ervan overtuigen niet zoveel te vreten of nooit met Ryanair te vliegen.

In die tijd bij Parket Onderhoud Service stond het effect van een goede luchtvochtigheid op kamerplanten altijd in een bijzinnetje, samen met houten muziekinstrumenten en het effect op droge ogen, neus en huid. Maar laten we nu het dode hout even links liggen en ons focussen op het levende hout. Die kamerplanten dus.

Warm en vochtig

Zoals je inmiddels weet, zijn zo’n beetje alle kamerplanten tropisch en in de tropen is het altijd warm en is de lucht er altijd vochtig. Het één volgt niet uit het ander (het kan ook heel heet en ook heel droog zijn—ikzelf ben daar een goed voorbeeld van) maar in de tropen is het altijd heet en vochtig. Dat is ook de reden waarom je er altijd zo veel zweet, waarom kamers zonder airconditioning in tropische gebieden altijd klamme lakens hebben en waarom de lokale wasserette twee dagen nodig heeft om je was te drogen.

Nederland is een zeiknat land dus hier is het ook altijd wel vochtig, maar het nadeel van luchtvochtigheid (en dit is gewoon een natuurkundige wet) is dat koude lucht niet zoveel vocht kan bevatten als warme lucht. En omdat luchtvochtigheid altijd als ‘relatieve luchtvochtigheid’ wordt uitgedrukt is het misschien zowel in de winter even vochtig als in de zomer, maar in absolute zin is het verschil heel groot.

U snapt het niet meer? Dan maar een voorbeeld.

Een voorbeeld

Lucht met een temperatuur van 0 graden Celsius kan 4,84 gram water per kubieke meter bevatten. Dat zegt jou, net als mij, waarschijnlijk geen reet. Maar lucht van 20 graden Celsius kan 17,28 gram water bevatten. Meer dan vier keer zoveel dus. Als de lucht van 0 graden een relatieve luchtvochtigheid van 80% heeft (en dus 3,87 gram water bevat), bevat deze dus veel minder vocht dan lucht van 20 graden met dezelfde relatieve luchtvochtigheid (want die bevat 13,82 gram water bij 80%).

Dus: Nederland is wel zeiknat maar het is er ook koud. En dus ook droog. Huh?

Ventileren kun je leren, maar is ook soms irritant

Door prima ventilatie komt er steeds frisse lucht van buiten je huis binnen en gaat muffe stinklucht naar buiten. Het nadeel ervan is dat die lucht van buiten weinig vocht bevat. Absoluut gezien dus.

Stel, je hele huis wordt ververst met lucht van buiten. En als het buiten 0 graden is en de relatieve luchtvochtigheid is 80%, dan bevat deze (80% * 4,84 =) 3,72 gram vocht per kubieke meter (stond ook hierboven). In je huis staat je verwarming aan, dus daar is het 20 graden. Warmere lucht kan meer vocht bevatten dus die 3,72 gram vocht is opeens een relatieve luchtvochtigheid van (3,72 / 17,28 =) 22%! Dat is thunder droog jonge! Dat is dus precies de reden waarom je planten verwelken en je droge ogen, ellebogen en handen krijgt. Die lucht onttrekt vocht aan jou en je arme plantjes. En jij kunt wel Labello smeren, maar dat werkt helaas niet op een Monstera deliciosa. En als het wel zou werken, heb je knetterveel Labello nodig.

Gelukkig staan er in de huizen van verstandige mensen allejezus veel planten, en die geven vocht af. Dus de luchtvochtigheid in deze huizen is waarschijnlijk niet zo laag als die 22%. En door douchen, kleding drogen, ademen, zweten en soep koken wordt de lucht in huizen ook wel íets vochtiger, maar niet zo vochtig als fijn zou zijn.

Wat is fijn dan?

En wat fijn is, hebben meneer Leysen en meneer Treymark in een mooie tabel gezet, die ik op mijn beurt heb verbeterd. Let op: deze tabel geldt voor mensen en geeft aan welke temperatuur met welke relatieve luchtvochtigheid zogenaamd behaaglijk is. Planten vinden warme én vochtige lucht gewoon prettig. Maar goed, we zijn natuurlijk zelf weer net even wat belangrijker dan onze plantjes.

Hier kun je goed zien dat temperaturen wel of niet behaaglijk voelen afhankelijk van de luchtvochtigheid en kun je ook concluderen dat je dus je verwarming lager kunt zetten als de relatieve luchtvochtigheid hoger is. Scheelt weer stookkosten en gezeik van mensen die vinden dat je de planeet kapotmaakt met je binnentemperatuur.

Conclusie: bevochtig lucht, koop geen zalfjes

Dus wat is nu de conclusie van dit verhaal?

Allereerst is de conclusie dat het fijn is om niet in al te droge lucht te wonen omdat je dan last van dingen krijgt waarvoor je denkt dat je bij de Trekpleister zalfjes moet kopen. Maar dat is niet zo want je moet er gewoon voor zorgen dat die relatieve luchtvochtigheid in je huis hoger wordt.

Daarnaast is het fijn om te weten dat ook planten het fijner vinden om in vochtige lucht te staan maar dat veel kamerplanten heus niet direct het loodje leggen als het even (of een paar weken of maanden) wat droger is in huis. Natuurlijk hopen tuincentra en plantenwinkels dat je planten doodgaan (anders kom je er niet terug) maar ze verkopen heus wel planten die tegen een stootje kunnen.

Dit zijn vervolgens de stappen die je kunt ondernemen om het wat behaaglijker in je huis te maken, voor jezelf en voor je plantjes:

1. Check wat de relatieve luchtvochtigheid in je huis is. Dat kan met een luchtvochtigheidsmeter (zoiets bijvoorbeeld) maar je kunt het ook berekenen (hier bijvoorbeeld met de data van het KNMI) of even over je knokkels en ellebogen wrijven en concluderen dat het schuurpapier is en je dus last hebt van droge lucht.
2. Bedenk of de winter nog lang duurt en zo ja, kom dan in actie. Zorg dat je een duurzame (in dit geval: langdurige) manier vindt waarop je de luchtvochtigheid in je huis kunt verhogen. Dat moet je dus regelmatig doen omdat ik hoop dat je je huis ventileert maar dat betekent tegelijk dat er dus weer lucht van buiten naar binnen komt, die wordt verwarmd en droger wordt.
3. Maak het vochtiger in je huis: het gemakkelijkste is écht die luchtbevochtiger maar je kunt ook pannetjes water op het fornuis zetten, van die omabakjes met water aan je omaverwarming hangen, douchen met de deur open, allemaal kamerplanten kopen die samen ook heel veel water laten verdampen maar die dus ook regelmatig water moeten hebben, je was drogen in je huis in plaats van in je wasdroger of al plantensproeiend dansjes doen. Maar het liefst allemaal achter elkaar en ook nog eens regelmatig.
4. Realiseer je dat je in Nederland woont en dat zomers dus gewoon prima zijn en je planten dan hoogstwaarschijnlijk helemaal niet doodgaan en je in de grauwe winter je best moet doen om allereerst niet zelf dood te gaan aan uitdroging en daarnaast ook voor je parket, viool en planten te zorgen.

En daar helpen uierzalf en Labello dus niet tegen.