Ik wil het allemaal, nu

De ontdekking van tijd was een geweldig moment. Het was precies het punt waarop mensen mensen werden. Het moment waarop we in de toekomst konden kijken. Toen we ontdekten dat er een straks kwam, wisten we ook dat het nu nu was. En we ontdekten ook dat we nu iets konden doen zodat er straks iets zou zijn. Of niet zou zijn. Of een beetje. Zo ontstonden de concepten tijd en mogelijkheden, maar ook het concept werk. Want werk is wat je nu doet zodat je later puntje puntje puntje. Goed en kwaad ontstonden ook. Want als je weet wat het heden kan brengen voor je eigen toekomst, dan weet je ook wat dat kan brengen voor een ander. En als je weet hoe je jezelf pijn en deugd kan doen, dan weet je ook hoe dat bij een ander moet. Zo ontstond ook nog eens het bewustzijn. En het ego.

Er ontstond ook het besef dat je kunt onderhandelen met de toekomst. Je geeft iets in het heden op en je krijgt er in de toekomst iets voor terug. Je brengt een offer. Je moet er iets voor doen. Of soms iets voor laten. Maar het kost moeite en doet in zekere zin pijn. Je bewerkt nu het land maar dan volgt aan het eind van het jaar, deo volente, de oogst. Het is een wisselwerking tussen nu en straks. En het is altijd in dezelfde richting als de tijd. De ontdekking van het offer ligt aan de basis van alles wat we nu werk noemen.

Er zijn ook negatieve varianten van offers. Dan doe of laat je nu iets, waardoor je in de toekomst een mindere situatie veroorzaakt. Maar om een avond bier zuipen een offer te noemen gaat misschien wat ver. Is krediet het tegenovergestelde van werk?

Het verhaal van Adam en Eva is het beste symbool van exact dit moment aan het begin van de menselijke geschiedenis. Die schepping van de mens gebeurt in de bijbel heel ongeloofwaardig uit een hoopje stof en daarna een rib uit het lijf dat ontstond uit een hoopje stof, maar hoe beter we ons verdiepen in symboliek en mythologie, hoe vetter dat verhaal wordt en hoe beter we ook snappen wat de waarde van religie is en waarom het nooit zal verdwijnen omdat de waarheid van zulke verhalen alleen kan ontstaan in de beste symbolen zoals taal dat zelf ook is. In de verhalen na Mensen S01E02 Adam en Eva leren we dan ook steeds beter wat offers zijn en waarom ze bestaan.

Een term die je gemakkelijk kunt onthouden omdat-ie grappig is, is musturbation. Dit idee van Albert Ellis dat beschrijft hoe mensen langzaam beginnen te vermoeden dat ze zelf en iedereen overal recht op hebben en wel onmiddellijk. Alles moet mogelijk zijn, het moet nu, ten koste van alles. Mensen moeten maar accepteren hoe ik het zie. Ze moeten me tolereren zoals ik ben. Iedereen moet even naar me luisteren. Overheden moeten juist zus en zo doen in plaats van dit en dat. Het moet allemaal even zoals ik twee seconden geleden heb bedacht. En die en die moet echt z’n muil houden.

Het is een ziekte die langzaam de noodzaak van offers doet verdwijnen.

De wereld lijkt te worden overspoeld met het eisen van rechten, terwijl weinig mensen nog verantwoordelijkheid nemen. Iedereen surft op z’n eigen voetstuk door de wereld en verwacht te worden ontvangen door acceptatie, respect, applaus, fluwelen handschoentjes en open deuren. En als de rest het niet doet, dan hebben wij in onze rechterhand een stuk glas met daarin meerdere hogeresolutiecamera’s gericht op onszelf.

Maar zonder offer kun je niets opeisen. Het is onmogelijk dat de wereld precies voor je wordt ingericht zoals je versplinterde brein op dat moment vereist. Tenminste, als dat ook geldt voor de rest van de wereld. Zonder offer geen verantwoordelijkheid, zonder offer geen autonomie, zonder offer geen voldoening.

Een idee dat ondanks musturbation toch nog best diep in allerlei culturen geworteld zit, is dat van hard werken. Dat loont namelijk, wil dat idee. Hoe meer je doet, hoe beter de opbrengst. Hoe groter het offer, bijvoorbeeld in de vorm van fysieke arbeid, hoe beter de toekomst van je kinderen. Hoe harder je studeert, hoe beter het resultaat. Hoe meer geld je niet nu uitgeeft, hoe zonniger je financiële toekomst. Hoe meer vier maal acht herhalingen bankdrukken, hoe groter de chest.

En juist in de fitnesswereld zijn de offers ver te zoeken. Mensen zijn wel consistent jarenlang aan het overeten en vermijden iedere vorm van fysieke inspanning, maar denken dan binnen de kortste termijn een sixpack te krijgen zonder er wat voor te doen (of eigenlijk: ervoor te laten). Al zweten als je een pak melk uit de koelkast haalt, maar wel de marathon van New York met je collega’s willen lopen over zes weken. Sinds het guldentijdperk acht avonden per week gevulde koeken frituren, maar nu voor de zomer nog even snel 27 kilo verliezen.

Het gebrek aan zelfbewustzijn bij de grote massa geeft bestaansrecht aan zo’n beetje ieder bedrijf in de fitnessindustrie. Ieder jaar komt er weer iets nieuws langs dat zogenaamd binnen de kortste keren, het liefst zonder enig offer, een uitmuntend resultaat belooft. De detox is een mooi voorbeeld van een heel slecht offer met een buitensporige belofte en ook dat domme fitnessconcept waarbij je je overhemd aan kunt houden omdat je zogenaamd nu een volledige training kunt uitvoeren in anderhalve zucht met dit hyperdeluxe fantastisch werkende apparaat. En zelfs het complete concept 'de sportschool' is het resultaat van een verminderd collectief zelfbewustzijn.

Tijdens de wegens corona verplichte sluiting van sportscholen en -verenigingen werd er druk gealarmeerd en geroepen dat sporten zou bijdragen aan het tegengaan van overgewicht. Dat zou zogenaamd zo belangrijk moeten zijn in deze gezondheidscrisis, maar de correlatie tussen de stijging van het aantal sportabonnementen en de groeiende obesitasepidemie suggereert ten minste het tegenovergestelde. Er is helemaal niemand die kan bewijzen dat sportverenigingen obesitas verminderen. Het tegendeel lijkt eerder waar.

De sportschool kun je ook prima uitleggen als een poging met het kleinste offer het grootste resultaat te behalen. ‘Even op de loopband staan’ en ‘ik probeer drie keer in de week te gaan’ zijn daar beeldige illustraties van. ‘Ik heb een personal trainer dus nu komt het goed’ is de wat duurdere versie van hetzelfde gebrek aan bewustzijn. Wat ga je nou precies bereiken met je abonnementje?

Het helpt ook voor geen meter dat iedereen nu op zoek gaat naar ‘wat werkt voor mij’. Alsof er een grote menukaart in de wereld is met dingen die we naar ons toe kunnen schuiven om de wereld die we voor ogen hebben mogelijk te maken. Alsof het leven een exercitie is in het vinden van oplossingen. Dingen die werken, ongeacht de hoeveelheid moeite die je er zelf in stopt. Iets moet maar werken voor mij, zodat ik onderuit kan zakken.

Gezondheid is één van de meest lastig te definiëren concepten, maar het is in ieder geval niet de kortste weg naar een fantastisch doel.

Als gezondheid slaap zonder zorgen, een zuiver geweten, wederzijdse dankbaarheid, vrijheid van jaloezie, een goede eetlust, spierkracht, fysieke energie, regelmatig lachen, geen maaltijden alleen, geen sportschoolklasjes, fysieke arbeid, een goede stoelgang, geen vergaderingen en periodieke verrassingen is, dan moet je daar gelijkwaardige offers voor brengen.