Wormen eten mijn afval

In 1982 verscheen het boek Worms eat my garbage, geschreven door Mary Appelhof. In het boek, dat vele duizenden keren is verkocht en onlangs z’n 35e verjaardag vierde (goals), wordt uitgelegd hoe je wormen kunt inzetten om je groente-, fruit- en tuinafval om te zetten in compost. Voor je kamerplanten bijvoorbeeld. Of je tuin.

Ik heb dit boek niet gelezen. Maar ik heb de titel ervan wel geleend voor dit stuk.

Ik heb allemaal Youtubefilmpjes gekeken.

Ja, maar wormen? Ik weet niet!??!???

Goeie vraag, beste lezer. Ik zal het uitleggen. Aangezien ik mijn huis vol heb staan met kamerplanten (vanwege de redenen millennial en boek), hebben mijn planten en ik behoefte aan voedingsstoffen. Planten groeien weliswaar behoorlijk door zonlicht en water, maar kunnen niet overleven zonder andere voedingsstoffen. Fosfor (P), kalium (K) en stikstof (N) bijvoorbeeld.

Ahhhhhhh vandaar het woord Pokon!

Ja.

Maar als je ook gewoon zelf die voedingsstoffen in huis hebt, in de vorm van plantaardig afval, dan kun je proberen zelf plantenvoeding te maken in de vorm van wormencompost. En als je gevoed door het Youtube-algoritme in de krochten van plantenaccounts video’s over wormencompost tegenkomt, dan is er al gauw een zaadje (ha!) geplant.

Composteren kun je leren

Composteren is het allergemakkelijkste om te leren. Het is een kwestie van plantaardig materiaal op een grote hoop gooien en wachten. Tijdens het wachten gaan dan allemaal bacteriën en schimmels en wormen en andere kleine diertjes dat afval opeten en omzetten in bruikbaar materiaal (eigenlijk gewoon kak). Dat composteren gebeurt over de hele wereld op grote schaal en zo kunnen planten en ecosystemen blijven leven. Maar in Amsterdam op drie hoog met een balkon, zul je dat toch een beetje anders moeten aanpakken.

Ormen ormen ormen, composteren op een balkon in Amsterdam doe je met…

Je kunt natuurlijk ook gewoon al je afval op je balkon donderen maar daar zijn de buren waarschijnlijk niet blij mee. Ook geeft het nogal een rotzooi en het waait weg en dan heb je nog meer rotzooi. En misschien een onaangename geur. Maar je kunt prima afval composteren met behulp van wormen. In een plastic bak. Zonder geur, want wormen laten geen nare windjes.

Om te vermicomposteren gebruik ik een aantal plastic bakken en natuurlijk wat wormen. Mijn wormencompostinstallatie heeft me bij elkaar precies €3,96 gekost. Dat bedrag telde ik bij IKEA neer voor vier plastic bakken van 15 liter (28x28x20 centimer). Maar omdat je nu deze blogpost leest, was het een zakelijke investering. Tel uit mijn winst!

Bouwtekening

Mijn wormencompostsysteem begint met de onderste plastic bak. Dat is een bak eventueel overtollig vocht in wordt opgevangen. In die bak heb ik een oude plastic bloempot geplaatst om hoogte te creëren. Daar bovenop staat een tweede bak.

In de tweede bak heb ik in de bodem gaten geboord van 3mm. Als het goed is kruipen daar geen wormen door (edit: doen ze wel, maar niet zo vaak), maar kan er wel vocht uit sijpelen. Dat is dus prima en precies wat ik wil. In deze bak bevinden zicht ook de wormen, samen met het materiaal dat erbij werd geleverd door de wormenwebshop (ik kocht een halve kilo en dat is aardig veel dus je kunt met 250 gram ook wel vooruit).

Bovenop de tweede bak staat een derde bak. In deze bak heb ik gaten van 6mm geboord. Door deze gaten kunnen wormen juist prima kruipen. En dat is ook de bedoeling. De wormen bevinden zich in de tweede bak en zullen, zodra daar niets meer te composteren is, verhuizen naar de derde bak (door die gaten dus). Ik heb daarom in de derde bak een mengsel van plantaardig afval van m’n kamerplanten en afval uit de keuken (klokhuizen, groenteafval etcetera) gedaan. Langzaam kruipen de wormen dus van de bak waarin ze begonnen naar die erboven.

Bovenop de derde bak met nieuw afval staat nóg een bak. Ook daar heb ik gaten van 6mm in geboord. Dat is voor de beluchting. Een wormenbak zonder zuurstoftoevoer is namelijk funest. Dan gaan wormen dood en rottend afval met dooie wormen gaan samen wel stinken. Deze bak had ook net zo goed een deksel kunnen zijn. Of bijvoorbeeld een oude panty over de derde bak. Dan was de totale investering €2,97 (exclusief panty, exclusief wormen) geweest.

Hoe werkt het nu?

Andermaal een goeie vraag, lieve lezer. De wormen doen niets anders dan wat ze doen omdat ze worm zijn: afval eten en uitscheiden. Die wormenmest is dus de compost die goed is voor je kamerplanten en, laat ik dat nog maar eens noemen, dat stinkt niet. Goede wormenmest ruikt gewoon naar bosgrond. Maar je kunt dat als stadsbewoner natuurlijk ook gewoon voor kak aanzien.

De wormen composteren gestaag en kruipen van de ene bak naar de andere. Zodra de wormen vanzelf zijn verhuisd, heb je een bak met wormencompost (deze bak kun je voor de zekerheid nog even zeven met een tuinzeef (ik heb deze) want dan haal je stukjes onverteerd materiaal en de wormen uit je compost). Dat is top. Dat zet je apart en gebruik je om te mengen met potgrond of strooi je bij je kamerplanten (of in je tuin natuurlijk).

De lege wormenbak wissel je vervolgens om met de bak waar afval inclusief wormen in zitten. Zo begin je dus weer opnieuw. In deze bak doe je groente-, fruit- en tuinafval en je wacht weer tot de wormen de onderste bak hebben gecomposteerd en zijn verhuisd naar de andere bak. Of, als je wormen toch door die bak met 6mm in de onderste bak vallen of kruipen, wissel je even de inhoud van de ene bak met die in de andere bak. Je hebt toch een bak over (als deksel). Snap je?

En daarna, ja dan ook, doe je weer precies hetzelfde. En zo kun je dus je afval omzetten in plantenvoeding.

Is het echt zo makkelijk?

Ja, maar er kan natuurlijk van alles misgaan. De bak kan te warm worden (vinden wormen niet fijn), te nat worden (vinden wormen niet fijn), te vol worden (vinden wormen niet fijn), teveel afval bevatten (vinden wormen niet fijn) of allerlei andere oorzaken hebben waardoor ‘ie niet functioneert. Maar dat is allemaal nog niet gebeurd. Vooralsnog los ik twee problemen op: mijn pokonkostenpost (prachtig woord) is verdwenen en ik maak minder tripjes naar het afvalinzamelpunt. En ik krijg tegenwoordig high fives van vegans? Ook mooi.

Update na een half jaar: Het werkt echt thundergoed. Ik ben een gezonde boy dus ik heb een te kleine bak voor al m'n groente- en fruitafval (dus ik gooi alsnog gft-afval in m'n reguliere afval), maar het gaat echt heel snel. M'n eerste vijf compostoogsten zijn gedaan en vooralsnog ben ik zeer tevreden. Inmiddels ben ik die gast die mensen zakken wormencompost mee naar huis geeft voor hun kamerplanten.

Update na twee jaar: M'n wormen doen het nog steeds goed. Er zijn al drie wormenkolonies gevormd vanuit een groepje wormen uit m'n compostbak. Ik heb ook een wormenkrukje gekregen, dat de wormencompostbak naar een nieuw niveau heeft getild. Nu heb ik er dus twee op m'n balkon: de zelfgemaakte en het krukje.

Bijkomend voordeel

Het mooiste aan een wormenbak is natuurlijk dat je wormen hebt (doet het goed op feestjes) en dat je zelf iets aan het maken bent, waardoor je weer iets nieuws leert. Om de wereld te redden hoef je het niet te doen. Doe het vooral omdat het kán werken en het leuk is áls het werkt. En als het niet werkt, dan is het ook niet erg.

En het kost dus maar €3,96 + wormen (maar die kun je ook van een ander krijgen—als je wilt, mag je er ook wat bij mij ophalen) en dat is de investering wel waard.

Check hier het boek Worms eat my garbage.